Wir polarny jest słaby, chaotyczny i porozrywany. To on zmienił w sezonie zimowym 2021 wzorce pogodowe na półkuli północnej
W tym sezonie zimowym doszło silnego nagłego ocieplenia stratosferycznego SSW. Adwekcja ciepłego powietrza do stratosfery była na tyle silna, że spowodowała zwolnienie, osłabienie, a nawet przejściowo rozpadnięcie wiru polarnego. To z kolei wpłynęło na sprzężony z nim znajdujący się niżej w górnej troposferze prąd strumieniowy. Stał się on niestabilny, zaczął wędrować i schodzić niżej, meandrując w sposób chaotyczny.
Zmiany w wirze polarnym, od 1 grudnia 2020, do 16 stycznia 2021
Dzięki temu w Polsce pojawiły się w minionych dniach warunki zimowe i napływ arktycznego powietrza, a teraz ponownie ocieplenie. W perspektywie jest jednak znowu ochłodzenie i możliwe opady śniegu, do czasu kolejnego ocieplenia. Za te chaotyczne zmiany odpowiadają głównie zmiany zachodzące w Arktyce, w tym także w stratosferze, co wynika ze zmian klimatu i globalnego ocieplenia, gdyż napływające cieplejsze powietrze nad Arktykę, spycha chłód na niższe szerokości geograficzne. Z tego powodu mamy od dłuższego czasu utrzymującą się jedną z największych fal mrozu w Rosji. Sytuacja ta spowodowała również opady śniegu na Saharze oraz w Hiszpanii.
Chaotyczny, słaby i porozrywany wir polarny w stratosferze w sezonie zimowym 2020/2021. Wpłynął na zmianę wzorców pogodowych na półkuli północnej Ziemi. Dane: NOAA
Prognozowaniem i monitorowaniem wiru polarnego zajmuje się amerykańska instytucja NOAA. Za pomocą satelitów orbitujących wokół biegunów, możemy zobaczyć zachodzące zmiany. Na poniższej animacji danych satelitarnych, widzimy okres, od 1 grudnia 2020, do 16 stycznia 2021. Obraz powstał przy użyciu informacji z systemu przetwarzania danych ATOVS znajdującego się na pokładzie NOAA-19. Satelita wraz z europejskimi satelitami MetOP-1 i -2, na których znajduje się instrument NOAA o nazwie High Resolution Infrared Radiation Sounder (HIRS), dostarcza te wyjątkowo ważne dane.
Wizualizacje takie jak ta, pomagają klimatologom z NOAA i innych instytutów meteorologicznych, zobaczyć ruch i fluktuacje wiru polarnego, który tej zimy wpływa na wzorce pogodowe na półkuli północnej. W rzeczywistości wir polarny, o którym tyle słyszymy, jest obszarem niskiego ciśnienia i wirującego zimnego powietrza, skoncentrowanego wokół bieguna północnego i południowego w stratosferze na wysokości około 30 km. Znajduje się tam warstwa ozonowa Ziemi.
Prognozowany wir polarny, 22 stycznia 2021
Zimą wir polarny na biegunie północnym rozszerza się, wysyłając zimne powietrze na południe. Dzieje się to dość regularnie i często wiąże się z wybuchem niskich temperatur w Ameryce Północnej, Azji i czasami w Europie.
Prognozowany wir polarny, 30 stycznia 2021
Przypomnijmy, z najnowszych badań obejmujących ostatnie 60 lat i wystąpienia w tym czasie 40 ociepleń SSW wynika, że 3/4 z nich wpłynęło na warunki pogodowe w sezonie zimowym na półkuli północnej. Z kolei w sezonie zimowym 2019/2020 mieliśmy rekordowo silny wir polarny i przeważnie brak zimy.
DobraPogoda24, NOAA
