Potężny mróz do -80 stopni. Do Polski w październiku wrócą przymrozki

Pogoda w Polsce przyniesie ostatni „letni dzień” z temperaturą 25-26 st. C. po czym spodziewamy się ochłodzenia i powrotu przymrozków. Zanim napiszemy więcej o oczekiwanym spadku temperatury, to przyjrzyjmy się sytuacji na Antarktydzie, gdzie temperatura w ostatnich dniach spadła do prawie -80 st. C. Mróz na tym najzimniejszym kontynencie nie jest czymś nadzwyczajnym, ale w tym 2021 roku sytuacja jest nietypowa.

Prognozowana temperatura minimalna na Antarktydzie, jaka może wystąpić między 4-14 października 2021

Wyjątkowo zimny rok 2021 na Antarktydzie

Średnia temperatura na stacji Amundsen Scott Bieguna Południowego między kwietniem, a wrześniem 2021 wyniosła -61,1 st. C. i była najniższa w historii. Anomalia temperatury o 2,5 st. C. była poniżej najnowszej średniej wieloletniej. Poprzedni rekordowo mroźny okres w tym terminie pochodził z 1976 roku.

1/1 Extraordinary coreless winter (April - September) at South Pole Station. The average as been -61.1 °C the coldest ever recoded. This value set -2.2 °C on the reference 1981-2010 and -2.5 °C on 1991-2020. Previous record -60.6 °C in 1976 pic.twitter.com/m8uWF5mt0c

— Stefano Di Battista (@pinturicchio_60) October 1, 2021

Wyniki tych pomiarów potwierdzili naukowcy z Globalnego Biura Modelowania i Asymilacji NASA.

From the article above,

'The Amundsen–Scott South Pole Station experienced the coldest average temperature for April to September in 2021 on record. This chart displays the average temperature since 1957 in degrees Celsius. (Richard Cullather/British Antarctic Survey)' pic.twitter.com/p4xWT3FHJx

— Scott Duncan (@ScottDuncanWX) October 2, 2021

Według danych NSIDC, ekstremalnie niskie temperatury nad Antarktydą spowodowały w sierpniu wzrost obszaru zajętego przez lód morski do piątego najwyższego poziomu w historii. Niezwykle zimna pogoda nadal panuje na płaskowyżu antarktycznym. Temperatura na rosyjskiej stacji Wostok, w czwartek 30 września 2021 spadła do minus -79,4 st. C. Zabrakło zaledwie 0,6 st. C. do wyrównania oficjalnego rekordu najniższej temperatury na Ziemi w październiku.

Potężny mróz na Antarktydzie na rosyjskiej stacji Wostok

Absolutny rekord mrozu nadal wynosi -89,2 st. C. i pochodzi również ze stacji Wostok. Został zanotowany 21 lipca 1983 roku. Mówimy o rekordzie oficjalnym zmierzonym na powierzchni. Pomiary satelitarne wskazują jednak, że temperatura na Antarktydzie może spadać do blisko  -100 st. C.

Dlaczego Antarktyda opiera się ociepleniu?

Z danych NOAA wynika, że tegoroczne warunki na Antarktydzie wyraźnie kontrastują z większością reszty planety, która odnotowała swój czwarty najgorętszy okres od czerwca do sierpnia. Półkula północna zarejestrowała drugie najcieplejsze lato. Naukowcy przypisują intensywność zimna bardzo silnemu wirowi polarnemu lub pierścieniowi silnych wiatrów w stratosferze otaczającej Antarktydę.

Stratosferyczny wir polarny jest zjawiskiem sezonowym. Na półkuli południowej tworzy się jesienią, utrzymuje się przez zimę i słabnie na wiosnę. W tym roku jest wyjątkowo silny i zatrzymuje bardzo zimne powietrze często „w uścisku”. Silny wir jest związany z niską temperaturą powierzchni. To, czy wir jest silny, czy słaby, zależy od cyklu znanego jako Southern Annular Mode (SAM). W tej chwili tryb jest w fazie pozytywnej, a wir jest intensywny. To oznacza, że zimne powietrze jest zamknięte nad większą częścią Antarktydy. Wir polarny nie tylko sprawia, że nad Antarktydą jest bardzo zimno, ale przyspiesza procesy prowadzące do zubożenia warstwy ozonowej w stratosferze, co z kolei może jeszcze bardziej wzmocnić wir. Tegoroczna dziura ozonowa nad Antarktydą jest znacznie większa od średniej i wynosi około 24 mln km2, co odzwierciedla siłę wiru.

W Polsce październik przyniesie przymrozki

Na koniec wrócimy do zapowiedzi ochłodzenia. Po pięknym i ciepłym początku miesiąca, od 6-7 października rozpocznie się stopniowy spadek temperatury w całym kraju. Będzie on kontynuowany w następnych dniach. W ciągu dnia będziemy notować kilkanaście stopni, przeważnie na poziomie 10-16 st. C., miejscami mniej. Zimno zrobi się również w nocy.

Wstępnie prognozowana anomalia temperatury w Polsce i Europie nad ranem 10 października 2021

Kluczowa będzie wielkość zachmurzenia, bo temperatura na pewno będzie spadać do kilku stopni na standardowej wysokości 2m, ale jeśli wystąpią rozpogodzenia i przejaśnienia, to pojawią się przymrozki, zwłaszcza nad gruntem. Ochłodzenie odczujemy szczególnie w drugiej dekadzie października. Prognozy sygnalizują coraz większe ochłodzenie po 11 października. Jest jeszcze zbyt wcześnie by napisać więcej o głębokości tego ochłodzenia. Kolejne prognozy pogody wyjaśnią więcej. Sytuację monitorujemy, będziemy informować na bieżąco.

DobraPogoda24.pl, NASA, NSIDC