Pogoda. Na Słowacji pojawiły się burze z duszkami atmosferycznymi - Sprite. Rozświetliły niebo nad Tatrami
Burze jednych fascynują, a u innych budzą strach. Kojarzą się nam przede wszystkim z wyładowania atmosferycznymi, które bywają niezwykle piękne, ale również śmiertelnie niebezpieczne. Każdy z nas widział wyładowania doziemne i międzychmurowe, jednak niewiele osób wie o istnieniu zjawisk pokrewnych, takich jak duszki atmosferyczne tzw. Sprite i pioruny Blue Jets. Ostatni ciekawy przykład pochodzi ze Słowacji, gdy w nocy z 12 na 13 czerwca 2020 rozwinęły się burze nad tym krajem. Pojawiające się sprity przybierające formę czerwonych duszków od razu zauważyło kilku obserwatorów z Czech i Węgier
Burze - Czerwone duszki nad Słowacją widoczne z Czech. Foto: Martin Popek, 13 czerwca 2020
Duszki atmosferyczne / chochlik - Sprite
Duszki występują nad chmurami burzowymi na wysokości ok. 40-100 km, dlatego z powierzchni Ziemi niezwykle trudno dostrzec to zadziwiające zjawisko. Trwają od 1 milisekundy do 2 sekund. Z tego powodu trzeba mieć niezwykle czuły sprzęt rejestrujący. Odtworzenie nagranego filmu musi być spowolnione o kilkaset razy w porównaniu do czasu rzeczywistego, aby można było je dostrzec.
Duszki atmosferyczne nad Meksykiem z Księżycem w tle. Foto: ISS, 10 sierpnia 2015 roku
Dotychczas na ich temat powstało niewiele prac naukowych, gdyż jonosfera znajduje się zbyt wysoko. Na wysokość ich występowania nie dolecą samoloty badawcze i balony meteorologiczne, a satelity z kolei mają bardzo ograniczone możliwości badawcze.
Czerwone duszki - sprite - nad Słowacją widoczne z terytorium Czech. Foto: Daniel Ščerba, 13 czerwca 2020
Ustalono, że są to wyładowania elektryczne nad silnie rozwiniętymi i wypiętrzonymi burzami. Mogą się pojawić w różnych regionach świata. Nadal nie potrafimy wyjaśnić jaka jest korelacja między piorunami chmurowymi, a duszkami atmosferycznymi. Pamiętajmy, że duszki-skrzaty-sprity ze względu na wysokość występowania i inne właściwości nie mogą być nazywane błyskawicami. Atmosfera na tej wysokości ma niższą temperaturę, inny skład chemiczny i stopień jonizacji cząsteczek.
Pioruny Blue Jets
Innym ciekawym i wyjątkowym zjawiskiem jest Blue Jets. To rzadki rodzaj piorunów nazywany niebieskimi (błękitnymi) strumieniami lub dyszami. Wystają one nad kowadłem chmury Cumulonimbus. Potrafią się rozciągnąć w formie wąskiego stożka na wysokość 40-50 km, aczkolwiek obserwowano również znacznie dłuższe, sięgające 80 km!
Zjawisko po raz pierwszy zauważono z pokładu promu kosmicznego. Miało to miejsce 21 października w 1989 roku nad Australią. Przyczyna ich powstawania ma związek prawdopodobnie z kanałami silnie zjonizowanego gazu pomiędzy wierzchołkiem chmury, a jonosferą. Niebieskie strumienie występują znacznie rzadziej niż duszki i skrzaty atmosferyczne.
Na poniższej rycinie możemy zobaczyć na jakiej wysokości w atmosferze występują poszczególne zjawiska elektryczne związane z burzami
DobraPogoda24, Martin Popek, Daniel Ščerba, ISS NASA
